De toestand

In Wikipedia staat momenteel de volgende omschrijving:

Postnormale wetenschap is de naam voor de wetenschappelijke gang van zaken wanneer er geen absolute zekerheid te verkrijgen is over een bepaalde kwestie.

Binnen postnormale wetenschap zijn veel variabelen onbekend, en kunnen wetenschappelijke visies impliciet de persoonlijke mening van wetenschappers bevatten. Dit komt de wetenschap niet ten goede omdat politiek zekerheid nodig heeft bij het maken van beslissingen. Daarom wordt geprobeerd om ook niet-wetenschappers bij het wetenschappelijk onderzoek te betrekken.

Het onderzoek naar klimaatverandering is een goed voorbeeld van postnormale wetenschap, omdat dit onderzoek tot op heden met onzekerheden werkt.

De Engelstalige versie van Wikipedia geeft wat meer informatie en verwijzingen voor wie meer wil weten van deze wetenschapsfilosofie. Wat mij echter interesseert, is hoe deze filosofie tegenwoordig gebruikt, beter gezegd misbruikt, wordt door criticasters van klimaatverandering. Onder meer op de site van de VS-weerman Watts zijn er artikelen over verschenen.
Ook is er aandacht voor (soms tegenstrijdig) op het Nederlandse blog van criticasters met de naam climategate.nl, de opvolger van klimatosoof, groenerekenkamer en stichting Heidelberg Appeal (tezamen sinds 1994 actief).

Centraal in de idee van postnormale wetenschap (PNW) staat de onzekerheid van wetenschappelijke bevindingen tegenover het grote maatschappelijk belang van beslissingen op basis van die bevindingen. Het is nogal merkwaardig om het klimaat als een groot voorbeeld te noemen. Waarom niet economie? Sinds jaar en dag worden toch staatsbegrotingen opgesteld op basis van economische modellen met zeer grote onzekerheden.

De wetenschap van klimaat heeft een groot pluspunt boven de wetenschap van economie: het maakt gebruik van natuurkundige wetmatigheden. Niettemin heeft elke wetenschap te maken met onzekerheden; elke kennis levert weer nieuwe vragen op. Dat is ook het leuke aan wetenschap; het zou erg saai worden als we alles wisten.

Hoewel aanhangers van PNW stellen dat dit niet de bedoeling is, wordt het begrip ‘onzekerheid ‘ vertaald in ‘we weten niets’ door criticasters van het klimaat. Daarbij is volgens hen elke mening even veel waard: de kennis van een deskundige of de standpunten van een amateur. Vandaar ook pleidooien om de praktijk van ‘peer-reviewed’ wetenschappelijke artikelen te vervangen door ‘peer-to-peer’ discussies. Daarmee bedoelen ze dan in de praktijk discussies op blogs.

In werkelijkheid vinden ‘peer-to-peer’ discussies al plaats in het review-proces van artikelen.  Vaak gebeurt dat achter de gordijnen. Echter bijvoorbeeld de European Geosciences Union maakt voor diverse publicaties de ingestuurde onderzoeken alsmede de commentaren openbaar.

Maar dat is niet interessant voor de criticasters. Zij wensen dat creatief werken met Excel op blogs door amateurs even serieus genomen wordt als wetenschappelijke artikelen van gestudeerden. Analogie: stukjes van astrologen zijn net zo belangrijk als onderzoeken van sterrenkundigen.

Onzekerheid is inherent aan wetenschap. Dat was vroeger zo, dat is nog steeds zo, en dat zal ook in de toekomst zo zijn. Het is de taak van politici om op basis van kennis plus onzekerheid te proberen een afgewogen oordeel te maken over beleid.