De toestand

De onbekende soldaat wordt op vele plekken met een monument geëerd, al kent niemand hem persoonlijk. Sinds kort is er een nieuw fenomeen: de onbekende student. Ook hem kent nog niemand (of haar natuurlijk, maar laten we even aannamen dat het een manlijk persoon is). Toch is hij nu een belangrijk persoon geworden in verband met een publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift.

Het gaat daarbij om een publicatie, die binnenkort geen publicatie meer is, omdat het artikel ingetrokken wordt. Niet door de auteurs, maar door de uitgever van het tijdschrift. De reden: plagiaat.

Het artikel ‘Social networks of author–coauthor relationships‘ door Said, Wegman en anderen verscheen in 2008 in het tijdschrift ‘Computational Statistics and Data Analysis’. De studie probeerde aan te tonen dat er gemakkelijk een vorm van groepsdenken ontstaat, wanneer onderzoekers regelmatig samen een artikel publiceren, en dat een en ander een kritische blik belemmert.

Het betreffende artikel was een uitbreiding op een hoofdstuk van een eerder publicatie, het zogeheten Wegman-rapport uit 2006. Dat rapport verscheen niet in een wetenschappelijk tijdschrift, maar werd geschreven op verzoek van republikeinse afgevaardigden in het congres van de VS. Centraal thema daarin was een poging de wereldwijde opwarming van de laatste decennia te ontkrachten, door met name onderzoek van Mann over klimaat in het verleden onderuit te halen. Door ‘groepsdenken’ van paleoklimatologen zou een eenzijdig beeld van het vroegere klimaat zijn ontstaan.

Nauwgezet speurwerk gepubliceerd op de site ‘Deep Climate‘ bracht aan het licht dat zowel het Wegman-rapport uit 2006 als de latere publicatie in 2008 bol stonden van plagiaat. Over het rapport is vorig jaar een onderzoek aangekondigd door de George Mason University; tot op heden geen verder bericht daarover. De publicatie uit 2008 is nu dus ingetrokken.

Dat in een artikel voortgebouwd wordt op eerder studies is normaal. Op diverse plaatsen in een artikel wordt daarom gerefereerd aan het onderzoek van iemand anders. Als letterlijk wordt geciteerd uit iemands anders werk, wordt dat vermeld. Zo hoort het althans, maar niet in de publicaties van Wegman. Hele stukken werden letterlijk van Wikipedia overgenomen, zonder vermelding.

Wegman geeft nu de schuld aan een student, die ‘domweg materiaal geknipt en geplakt zou hebben’ voor het rapport, dat daarna in het artikel van 2008 werd overgenomen. Het gaat hierbij wel om aanzienlijke gedeeltes van de publicaties. Als een belangrijk deel van een publicatie het werk is van een student, dan dient hij als mede-auteur vermeld te worden hetgeen niet is gebeurd. En verder zijn de wel vermelde auteurs altijd verantwoordelijk voor de inhoud van een publicatie. Een onvergeeflijk zwaktebod, zich verschuilen achter de onbekende student.

Bij deze een ode voor de onbekende student. Niet omdat hij plagiaat heeft gepleegd (foei!), maar omdat hij het vuile werk doet, zijn naam verzwegen wordt bij publicatie, en hij geslachtofferd wordt als het zo uitkomt.

Criticasters van klimaatverandering hebben het Wegman-rapport voortdurend opgevoerd als een ‘wetenschappelijke’ studie. Dat ‘wetenschappelijke’ kan er nu definitief af. Ik heb echter geen enkele illusie dat het rapport ook over een paar jaar nog uitbundig aangehaald zal worden in bepaalde kringen.