Een vijver bij de noordpool
27/07/2013
Recentelijk verscheen in de pers een fraaie foto van een webcam nabij de noordpool, die toonde dat ter plekke een grote plas water aanwezig was. Het leek wel of het ijs daar compleet verdwenen was.
Foto’s kunnen echter bedrieglijk zijn. Onzichtbaar is het ijs onder het water. De grote boei in het midden lijkt te drijven, maar staat op een ‘voet’ in het ijs, net als de meetpaal meer op de voorgrond.
Een dag na oorspronkelijke publicatie van dit artikel bleek het water te zijn verdwenen, net alsof er een stop was losgetrokken. In feite was ergens een scheur in het onderliggende ijs ontstaan, waardoor het water bovenop het ijs kon weglopen.
Opgemerkt moet worden dat de webcam en andere meetinstrumenten weliswaar dichtbij de geografische noordpool werden opgezet, maar ten tijde van de afbeelding al een stuk zuidelijker zijn gedreven, tot zo’n 85°N. Zeeijs is altijd in beweging, zelfs in de winterperiode. IJs nabij de noordpool drijft vrijwel altijd richting de Framstraat (tussen Groenland en Spitsbergen) en zal uiteindelijk smelten.
Poelen met gesmolten ijs nabij de geografische noordpool zijn niet nieuw, het is een heel normaal verschijnsel dat vrijwel jaarlijks optreedt in het hele arctische gebied. De afbeelding hiernaast komt van een webcam uit de zomer van 2004. Voor meer voorbeelden van de afgelopen jaren, zie hier.
In de zomermaanden staat de zon vrijwel de gehele dag boven de horizon, waardoor (zeker bij weinig wolken) de straling maximaal op het ijs terecht komt. Wanneer eenmaal een klein plasje water is gevormd, verkleint het albedo (weerkaatsing) van het oppervlakte, zodat verdere instraling tot meer opwarming en afsmelt leidt.
Hoewel zeeijs grotendeels uit zoet water bestaat (het zout wordt er bij ijsvorming uitgeperst), bevat het nog altijd kleine kanaaltjes met pekelwater. Bij temperaturen boven ongeveer -5°C ontdooien deze kanaaltjes, waarna van onder het ijs zeewater kan doorsijpelen naar de oppervlakte. Dit vormt mede een bijdrage aan de plassen water bovenop het ijs.
De werkelijke achteruitgang van het arctische zeeijs is niet met een lokale webcam te vangen. Wel met de nuchtere cijfers van omvang (extent), oppervlakte (area) en volume: alle gaan ze gestaag naar beneden, hoewel er natuurlijk jaarlijkse fluctuaties op en neer zijn.
Actuele beelden van de webcams nabij de noordpool alsmede een archief sinds 2002 zijn hier te vinden.
