De toestand

Was de X factor al bekend in de amusementsindustrie, het is nu ook doorgedrongen tot de blogs van criticasters van klimaatverandering. Wanhopig op zoek naar wat dan ook dat kan ontkrachten welke invloed de toename van CO2 heeft op het klimaat, introduceert de Australiër David Evans nu de X factor. Hij ontkent weliswaar niet het broeikaseffect als zodanig, maar poneert dat veranderingen in de zonnestraling veel meer effect hebben. De temperatuur nabij het aardoppervlak kan volgens hem afgeleid worden uit de totale zonnestraling 11 jaar eerder.

Evans publiceert niet in een wetenschappelijk tijdschrift. Hij gebruikt het blog van zijn partner, Joanne Nova, om in een soort feuilleton de belangrijkste delen van zijn theorie te openbaren. Hij heeft inmiddels een Excel-sheet van 19 MB groot met alle data en berekeningen gepubliceerd, waarmee eenieder die dat wil ook thuis kan spelen.

De totale zonnestraling (TSI) kent een duidelijke cyclus (rond 11 jaar), overeenkomend met de zonnecyclus. In de wereldtemperatuur is echter geen duidelijke 11-jarige cyclus te vinden, zo erkent ook Evans. Niet voor een gat te vangen, gebruikt hij wiskundige Fourier transformaties waarbij volgens zijn zeggen de TSI in een 11-jarige zonnecyclus eerst geneutraliseerd wordt en vervolgens met een vertraging van 11 jaar alsnog bepalend is voor de temperatuur. Welke natuurkunde achter zo’n wonderlijke procedure schuil gaat, weet Evens ook niet, hij kan het ‘berekenen’ en noemt het maar X factor. Volgens hem heeft het ‘iets’ met albedo te maken.

Problematisch in het verhaal van Evans is, dat de TSI-reeks die hij gebruikt verouderd is. Nu wordt de TSI slechts sinds eind jaren 70 van de vorige eeuw direct gemeten middels satellieten. Het gaat dan wel om opeenvolgende satellieten met andere apparatuur, zodat er onderling verschillen zijn. Verder hebben ook in dit geval enkele satellieten te maken gehad met slechter functioneren na verloop van tijd of zelfs een een maandenlange onderbreking in waarnemingen. De TSI vóór het satelliettijdperk kan alleen indirect bepaald worden, bijvoorbeeld aan de hand van zonnevlekken. Maar de cijfers daarover staan momenteel ook hevig ter discussie (zie bv. hier).

Grote vraag is dus of de berekeningen van Evans ook kloppen als er een meer realistische, modernere reeks van TSI gebruikt wordt. Of het klopt niet meer, en de theorie van Evans is exit. Of het is wel kloppend te maken. In dat geval maakt het blijkbaar niet uit wat de TSI waarden zijn geweest. Met elke willekeurige reeks van TSI kan dan een ‘verband’ met wereldtemperatuur worden gelegd. Ook dan exit voor de theorie met de X factor.

Ik heb weinig kennis van Fourier transformaties, maar het zou me niets verbazen dat gebruikmakend van de methodes van Evans het heel goed mogelijk is ook een ‘verband’ te leggen tussen hedendaagse TSI en temperaturen uit het verleden. Oftewel, het wiskundig berekenen van een formule die twee reeksen kan verbinden, zegt niets over een werkelijke correlatie, laat staan over oorzaak en gevolg.

In tegenstelling tot veel andere criticasters heeft Evans de durf om tegenover het versterkte broeikaseffect een theorie te presenteren inclusief een prognose. Omdat hij (ten onrechte) aan het eind van de TSI-reeks een sterke daling ziet, voorspelt hij voor de komende decennia een daling van de wereldtemperatuur. Diverse andere criticasters gingen hem daarin voor, al vele jaren lang.
Maar ook hier speelt de nauwkeurigheid van de TSI-reeks een rol. Volgens Evans daalt de TSI vooral sinds 2003, zodat een afkoeling de komende jaren (vertraging van 11 jaar) in het verschiet ligt. Maar volgens een meer recente reconstructie is een daling van een 11-jarig gemiddelde TSI al in 1995 ingezet.

Van een afkoeling is echter nog steeds geen sprake. Wel vertoont de wereldtemperatuur de laatste jaren slechts een geringe stijging. Tegelijk is er sprake van een gestage opwarming van de oceanen, met name op diepte. De hoeveelheid energie die onze planeet opneemt stijgt dus nog altijd, geheel in overeenstemming met het versterkte broeikaseffect.

De X factor van Evans heeft vooral amusementswaarde. Het gemak waarmee diverse blogs van criticasters e.e.a.. omarmen zonder dat ze enige kennis hebben waar het over gaat. Het gevecht dat op enkele andere sites van criticasters gaande is, waarbij ene Lord Monckton zelfs dreigt met een rechtszaak tegen mensen die het niet met hem eens zijn (terwijl het ook criticasters zijn). Het feit dat Evans denkt dat de X factor mogelijk te maken heeft met variaties in kosmische straling (volgens hem meer bij zonnemaximum), terwijl een andere criticaster als Svensmark ook liefhebber is van kosmische straling maar dan net even anders (minder bij zonnemaximum). Het feit dat Evans in zijn model een afkoelende factor van maar liefst 0,5 graden gebruikt als gevolg van nucleaire testen ten tijde van de koude oorlog. Het feit dat in zijn grafieken een 11-jarig gemiddelde tegelijk start met een 1-jarig gemiddelde, en 3 jaar eerder eindigt dat het 1-jarig gemiddelde.

Waarom ik dan aandacht besteed aan dit soort amusement? Ach, de schoolvakanties zijn begonnen, komkommertijd dus.