De toestand

De afgelopen drie jaar was einde zomer de Noordwest Passage open en bevaarbaar voor zelfs zeiljachten. De NW Passage is de verbinding tussen de Atlantische en de Stille Oceanen, tussen de Canadese Arctische eilanden door. In 2008 en 2009 was ook de Noordoost Passage (noordelijk langs Rusland) goed bevaarbaar. Het zeiljacht RX II wilde vorige zomer zelfs beide passages bezeilen (‘rondje noordpool’), maar Russische beambten zorgden voor te veel vertraging.

Hoewel het arctisch zeeijs de afgelopen maand zeer drastisch is afgenomen, valt nu nog moeilijk te voorspellen hoe het ijs er in september (wanneer altijd het minimum optreedt) bij zal liggen, en of beide passages opnieuw bevaarbaar zullen zijn. De NW Passage zou dit jaar wel eens moeilijk kunnen worden, blijkt uit de seizoensverwachting van de Canadese weerdienst voor de Amerikaanse Arctische wateren.

Dit komt niet omdat het ijs de afgelopen winter zoveel dikker is geworden en/of omdat de temperaturen in het arctisch gebied weer gedaald zijn. Integendeel, temperaturen waren zowel in de winter als de lente vele graden boven normaal en het meeste in de winterperiode gevormde ijs is 10-20 cm dunner dan normaal.

De Canadese Arctische archipel bevat diverse, soms nauwe doorgangen tussen de eilanden. De meer noordelijk gelegen doorgangen werden tot een paar jaar geleden geblokkeerd door hoge ruggen van meerjarig ijs. Het dunnere, zuidelijker gelegen ijs, kon dan elke zomer (gedeeltelijk tot grotendeels) ter plekke smelten zonder dat er vanaf andere plekken nieuw ijs aangevoerd werd. Een aantal van die ijsruggen zijn inmiddels verdwenen, blokkades opgeheven. Dit heeft tot gevolg dat, afhankelijk van windrichting en stroming, grote stukken dik ijs zich door de archipel kunnen verplaatsen en plekken kunnen bereiken waar het lokale ijs is weggesmolten.

Vorig jaar was dit fraai waar te nemen in de Nares Strait, gelegen tussen NW-Groenland en Ellesmere Island (NO-Canada). Al aan het begin van de zomer grotendeels ijsvrij, liep het later weer vol ijsschotsen afkomstig uit de noordelijker Lincoln Zee. Iets dergelijks kan komende zomer misschien ook een doorvaart in de NW Passage gaan bemoeilijken.

De doorvaart wordt dan dus niet belemmerd ten gevolge van lagere temperaturen, maar juist door hogere temperaturen, een ogenschijnlijke paradox.