Arctisch ijs – augustus 2011
04/08/2011Volgens de Amerikaanse NSIDC vestigde de afgelopen maand juli een nieuw laagterecord wat betreft de gemiddelde omvang van het Arctische zeeijs in de maanden juli. Met nog ruim een maand te gaan tot het seizoensminimum (half september) is er nu al minder ijs dan er nog maar zo’n 10 jaar geleden tijdens zo’n seizoensminimum werd bereikt.
De afgelopen weken is de afname van het ijs een stuk minder dan in het begin van juli, door gewijzigde weersomstandigheden. Een hogedrukgebied boven het centrale deel van de Arctische Oceaan werd afgewisseld door relatief lagedruk met veel bewolking, waardoor minder zonlicht het ijs kon bereiken. Ook werd de wind tijdelijk zuidelijk in de Fram Straat (tussen Groenland en Spitsbergen), waardoor de normale zomerse afvoer van ijs richting de Atlantische Oceaan verminderde.
Uit afbeeldingen van o.a. The Cryosphere Today is te zien dat over uitgestrekte gebieden het zeeijs niet bepaald compact meer is. Mocht hogedruk terugkeren met meer onbewolkte dagen, dan kan de zonnestraling nog veel effect hebben op de kleinere en grotere plassen water tussen het ijs, ondanks dat de kracht van de zon al steeds minder wordt. Mocht ook de wind weer wat opsteken, dan zal het ijs meer opeen gedreven worden, waardoor de omvang in korte tijd snel kan afnemen.
Al met al lijkt het erop dat 2011 moeiteloos een positie in de top-5 gaat halen van jaren met minste Arctisch zeeijs. En die top-5 bestaat dan geheel uit de laatste vijf jaren. Of 2011 nog een poging gaat wagen het minimumrecord uit 2007 te verslaan? In 2007 werkten letterlijk alle factoren samen in dezelfde richting (weinig bewolking, hoge luchttemperaturen, instroom van relatief warm water via de Bering Straat, gestage afvoer van ijs via de Fram Straat); of augustus en begin september ook zo’n ‘samenwerking’ kunnen laten zien, valt niet te voorspellen. Zelf verwacht ik voor 2011 geen nieuw record, maar wel een top-3 plaats. Maar ik laat me graag verrassen.
verder nieuws
De twee Fransmannen, die begonnen waren aan een tocht vanaf Alaska via de grografische noordpool naar Spitsbergen met een catamaran die zowel op water als op ijs kan zeilen, zijn gestopt en keren terug naar Alaska. De tocht ging vrij goed tot een week geleden, maar een defecte accu zorgde ervoor dat diverse instrumenten niet meer functioneerden (zie hun Franstalige blog). Het zou te riskant zijn door te gaan, maar ze zijn vast van plan de tocht nog eens te ondernemen.
De Amerikaan Matt Rutherford is in juni begonnen aan een solo zeiltocht rondom Amerika. Vertrokken vanuit Annapolis, heeft hij inmiddels Baffin Bay bereikt. De komende maand wil hij de Noordwest Passage bezeilen tussen de eilanden van de Canadese archipel. Daarna langs de westkust van het Amerikaanse continent, in maart Kaap Hoorn ronden en dan over de Atlantische Oceaan terug naar het noorden. Zijn blog is hier te volgen.
De Noordwest Passage is momenteel nog niet geheel ijsvrij, maar over niet al te lange tijd zal een doorvaart mogelijk worden.
De Noordoost Passage (ook wel Noordelijke Doorvaart) langs de Russische arctische kust is al enige weken nagenoeg ijsvrij. De BarentsObserver heeft de afgelopen maanden diverse nieuwsberichten gepubliceerd, waaruit blijkt dat Rusland van plan is volop in te zetten op transport via de Noordoost Passage, onder meer met LPG-tankers.
Over Rusland gesproken, het bemande en op ijs drijvende onderzoeksstation NP-38 lijkt het smeltseizoen te overleven. De afgelopen jaren moesten soortgelijke stations al binnen een jaar ontruimd worden, omdat het ijs onder het station het begon te begeven. Dit jaar is de drift richting de Atlantische Oceaan duidelijk veel minder, het station is zelfs de geografische noordpool nog niet gepasseerd (zie hier voor een kaart).
Op het station worden niet alleen normale weergegevens verzameld, maar ook metingen van onder meer de bovenlucht, de samenstelling van het ijs, het water onder het ijs.
Bemande stations in het noordpoolgebied hebben een traditie die teruggaat tot 1937, toen het eerste station werd geïnstalleerd als experiment. Vanaf het midden van de jaren vijftig in de vorige eeuw werd het een routine, tot de Sovjet-Unie uiteen viel. In 2003 werd de draad door Rusland weer opgepikt met de NP-32. Het station dat het langst bleef bestaan was de NP-22; die hield het bijna tien jaar uit (1973-1982).
Aan de noordoostkust van Groenland zijn de afgelopen weken grote ijsschotsen afgebroken. IJsbergen ontstaan wanneer slechts een klein stukje van een in zee uitmondende gletsjer afbreekt. IJsschotsen hebben echter een veel grotere omvang, ze ontstaan wanneer een ijsplaat (het op zee drijvende/vastzittende uiteinde van een gletsjer) in stukken breekt. Om een idee te krijgen: klik op de afbeelding voor een groter formaat; dan heeft elk puntje (pixel) een afmeting van 1 x 1 kilometer.
Verder landinwaarts zijn her en der blauwe puntjes te zien. Dit zijn poelen/meren van water bovenop de gletsjers.