De toestand

De leuze ‘Groningen geen wingewest’ dateert niet van de laatste tijd. Op 15 april 1972 werd in de Korenbeurs in de stad Groningen een Volkscongres gehouden, waar precies die leus centraal stond. Bijna 43 jaar geleden dus.

Aan de basis van het Volkscongres stonden de Gezamenlijke Actiecomités.
In de herfst van 1969 vormden zich op diverse strokartonbedrijven in de provincie Groningen actiecomités die loonsverhoging eisten, waar de vakbonden geen enkel initiatief toonden. Na wekenlang elke maandag gestaakt te hebben, werd een loonsverhoging van 20 gulden per week en 200 gulden ineens bereikt.
In december 1969 staakte het vrouwelijke personeel van de sigarenfabriek Champ Clark in Pekela, omdat de mannen een loonsverhoging hadden gekregen en de vrouwen niet. Na vier weken kregen de staaksters hun zin.
Ook in andere bedrijfstakken zoals de bouw en steenfabrieken roerden zich de arbeiders. Vaak werd daarbij gedreigd om ‘Fré Meis er bij te halen’, de actieleider van de CPN die zo succesvol was geweest bij de stakingen in de kartonfabrieken.

Er was op veel grotere schaal onvrede in  Groningen. De lonen lagen substantieel lager dan in het westen van het land, de werkgelegenheid stond voortdurend onder druk door dreigende bedrijfssluitingen.
Tegelijkertijd werd sinds de jaren zestig aardgas uit de Groninger bodem gepompt, waar elk jaar vele miljarden aan verdiend werd, door zowel de overheid als de oliemaatschappijen Shell en Esso.
De Groningers zagen er weinig van terug. Terwijl het aardgas inmiddels ook ruimschoots aan landen als Duitsland en Italië werd verkocht (deze laatste onder de kostprijs om te voorkomen dat het land aardgas uit de Sovjet-Unie zou importeren), waren diverse inwoners van de provincie Groningen zelf nog niet aangesloten op het aardgasnet.

Er was een gevoel van uitbuiting, een ‘wingewest’ zijn. Vandaar het initiatief om een Volkscongres te organiseren.
Na 1972 werd nog driemaal een Volkscongres gehouden (19 april 1975 in De Oosterpoort, Groningen; 5 maart 1977 te Winschoten en 26 april 1980 eveneens te Winschoten, De Klinker).

Waar de vakbonden het aanvankelijk lieten afweten, namen ze in 1980 wel het initiatief. Toen de splinternieuwe kartonfabriek Okto in Winschoten dreigde te sluiten, organiseerde het FNV op 8 februari 1980 een demonstratie in de stad Groningen onder de leuze ‘Okto open, gaskraan dicht’. Even daarvoor hadden de meerderheid van Provinciale Staten en enkele gemeenteraden besloten tot een staking van hun werkzaamheden.

Dat Groningers het gevoel hebben achtergesteld te zijn, een wingewest te vormen, is dus niet nieuw. Dat zo’n gevoel na ruim 40 jaar niet is veranderd, mag te denken geven.