De toestand

Over de levensduur van CO2 in de atmosfeer vinden we vaak heel verschillende getallen genoemd, die uiteenlopen van enkele jaren tot honderden jaren. Wat is er nu waar?

Eigenlijk zijn beide uitersten waar. Enkele jaren slaat op de verblijfsduur van een willekeurig CO2 molecuul in de atmosfeer, honderden jaren slaat op de tijd die nodig zal zijn een overschot aan CO2 helemaal weg te werken.

De atmosfeer bevat momenteel ongeveer 800 miljard ton (Gt) aan koolstof gebonden in CO2 moleculen. Daarvan wordt jaarlijks zo’n kwart uitgewisseld tussen de atmosfeer aan de ene kant en oceanen/plankton/planten/bomen/grond aan de andere kant (zie bv. Wikipedia over de koolstofkringloop). Maar het gaat hier om een uitwisseling, niet om een opname. Willekeurige moleculen verdwijnen jaarlijks uit de atmosfeer, maar komen net zo makkelijk weer terug. De aanwezigheid van CO2 in de atmosfeer verandert niet door zo’n uitwisseling.

Vergelijk het met water (H2O). Dagelijks verdampt een enorme hoeveelheid en komt van oceanen/meren/rivieren/grond in de atmosfeer terecht. Maar even dagelijks komt een vergelijkbare hoeveelheid weer naar beneden in de vorm van neerslag. De verblijfsduur van een willekeurig H2O molecuul in de atmosfeer is niet meer dan een paar dagen. Er blijft steeds water(damp) in de atmosfeer omdat het proces voortdurend twee kanten opgaat.

Wat betreft CO2 is dan ook niet van belang de verblijfsduur van een willekeurig molecuul in de atmosfeer, maar de tijd dat een surplus aan CO2 aanwezig is. Hoe lang duurt het voordat zo’n overschot is weggewerkt en de wisselwerking weer een natuurlijk evenwicht bereikt? Dán gaat het om honderden jaren.
Vooralsnog wordt een belangrijk deel van de jaarlijkse menselijke uitstoot aan CO2 (verbranding fossiele brandstoffen, grondbewerking zoals boskap, productie cement) opgevangen door de natuur. Maar de natuur heeft geen oneindige capaciteit om extra CO2 op te vangen: verhoging van de zuurgraad der oceanen, bij bossen gebrek aan andere groeistoffen. De concentratie CO2 in de atmosfeer neemt dan ook jaarlijks toe.
Voor het uiteindelijk wegwerken van een overschot aan CO2 zullen langzamere processen, zoals het verweren van rotsgesteente, een belangrijke rol spelen.

Maar voordat de natuur haar werk kan doen om de hoeveelheid CO2 weer terug te brengen naar normalere hoeveelheden, zal eerst toch de uitstoot van extra CO2 door de mensheid gestopt moeten worden.