De toestand

De man in de straat, Jan met de pet, Henk en Ingrid, iedereen vraagt zich af: “Waar blijft toch die horrorwinter, die de weerkundigen ons beloofd hebben?”
Wel, het is toch echt een horrorwinter tot dusver, namelijk voor eenieder die van ijs, sneeuw en winterpret houdt. De bakken regen in plaats van sneeuw, de hoge temperaturen in plaats van vorst, vrijwel alle weeramateurs beschouwen dit als pure horror. De stormen en hoogwater-perikelen zijn daarbij slechts een heel klein pleistertje op de grote wond van het gemis aan echt winterweer.
Maar wie hebben eigenlijk een horrorwinter voorspeld? Niet de nationale weerinstituten zoals het Nederlandse KNMI, de Duitse DWD, het Belgische KMI, het Britse MetOffice.

De verhalen over een op handen zijnde zeer strenge winter begonnen in september en oktober 2010 in Britse en Duitse sensatiekranten, waarbij ze zich baseerden op websites van enkele kleine ‘weerbedrijven’ in die landen. Het internet staat garant voor snelle verspreiding van nonsens, dus al voor 1 december had iedereen met een computer kennis kunnen nemen van het barre winterweer dat op komst was.

Op 20 september 2011 kopt de Daily Mail:

Britain to be hit by SNOW in October… forecasters warn an early winter is on its way

Diezelfde dag in de Daily Mirror:

Britain’s big freeze to start with ‘snow in October’

De bladen vermelden als bronnen in hun artikel Exacta Weather (James Madden), Weather Service International en Netweather (Paul Michaelwaite). Daarnaast wordt nog even aangestipt dat MetOffice nachtvorst verwacht. Op die bronnen kom ik later terug.

Een paar weken later gooien de Britse bladen er  nog een schepje bovenop. De Daily Mail van 8 oktober 2011:

Brrr-ace yourselves! Britain to shiver in -20C in WEEKS as councils stockpile extra grit

De Daily Express een dag later:

BRITAIN FACES A MINI ‘ICE AGE’

Nog een dag later (10 oktober) pikt de Nederlandstalige pers het op. Te beginnen met de Tv-rubriek EenVandaag (“Koude winter op komst”), hetgeen het Algemeen Dagblad dan wat aanscherpt (“Extreme winter op komst”). Ook het Belgische Het Laatste Nieuws (“Brr… Opnieuw erg koude winter verwacht”) doet mee.

De Duitsers zijn een beetje traag, maar op 22 oktober 2011 slaat Bild keihard toe:

In vier Wochen beginnt der Horror-Winter

Bild vermeldt als bronnen Donnerwetter.de en Wetter.net (Dominik Jung). De term ‘horrorwinter’ is geboren. Het duurt een dag of vier, maar dan raast het als een wilde over het internet. Alle bronnen vanaf 26 oktober noemen is onbegonnen werk, maar de liefhebber kan zich uitleven met een zoekopdracht bij Google (berichten tussen 26 en 28 oktober met de term ‘horrorwinter’).

Maar met welke voorspellingen kwamen de meer gerenommeerde weerbureau’s?
Het KNMI komt nooit met seizoensverwachtingen. Wel liet het instituut zich erg kritisch uit over een mogelijke ‘ijskoude winter’ in onder meer DePers.nl en De Telegraaf.
Weerplaza doet evenmin aan seizoensverwachtingen. Het bedrijf publiceerde op 15 oktober een scherp artikel over verwachtingen van anderen, en organiseerde tevens in samenwerking met het forum Weerwoord.be een winterwedstrijd waarvoor ruim 700 deelnemers hun prognoses inzonden.
Op de website van MeteoConsult is evenmin een winterverwachting te vinden. Wel betrekt het bedrijf seizoensverwachtingen van World Climate Service, die voor de winter 2011/2012 een temperatuur beneden normaal verwachtten voor onze contreien. Dit werd door hun medewerker Dennis Wilt vermeld in de Tv-rubriek EenVandaag (zie boven), met vermelding van ‘grote onzekerheid’. Het aan MeteoConsult gelieerde MeteoServices.be relativeerde een en ander ook.
WeerOnline/MeteoVista komt wel met een verwachting, doch pas op 10 december: “Een koude winter, met mogelijk veel sneeuw … lijkt aannemelijker”. Later die maand wordt dit (ongedateerd) gewijzigd in “Een strenge winter … wordt niet door WeerOnline.nl verwacht”.

Het KMI en de DWD publiceren geen winterverwachtingen. Het Britse MetOffice heeft enkele jaren wel seizoensverwachtingen gepubliceerd, maar is daar mee gestopt.

De verhalen over een op handen zijnde zeer strenge (horror) winter komen dus uit de Britse en Duitse boulevardpers, die daarbij enkele ‘weerbedrijfjes’ aanhalen, die voor de meeste mensen vrij onbekend zullen zijn. Die bedrijfjes zullen het ongetwijfeld prima vinden; gratis reclame op de voorpagina van een dagblad is nooit weg. Je moet dan wel wat gepeperde uitspraken durven doen. Maar och, als het uitkomt zit je op rozen, en als het niet uitkomt is het publiek allang vergeten wie het precies gezegd heeft en zullen ze de schuld aan ‘de weerkundigen’ in het algemeen geven.
Ongetwijfeld hebben die bedrijfjes een voorbeeld gezien in Piers Corbyn van WeatherAction, die enkele jaren geleden kortstondig grote roem verwierf met de aankondiging van een ‘superstorm’ en ook nog een Elfstedentocht.

Het beroep weerkundige of meteoroloog is in Europa niet beschermd, dus iedereen kan zich zo noemen en een weerbedrijfje beginnen. Zo bestaat Exacta Weather uit één persoon, James Madden, studerend voor bachelor fysische geografie. Positive Weather Solutions bestaat uit twee personen, Jonathan Powell (‘Senior forecaster’) en Ray Anthony (‘Chief assistent forecaster’).
De Duitse bedrijven Donnerwetter.de en Wetter.net zijn ook zeer klein begonnen, maar hebben er al wat meer jaren opzitten en bestaan inmiddels uit een handvol medewerkers.

Niets tegen kleine en/of beginnende bedrijven. Maar wel tegen praktijken waarbij de zaken gemakkelijk wat overdreven worden om zo beter ‘in de picture’ te komen.
Serieuze seizoensverwachtingen komen voor ons gebied nog altijd niet veel verder dan kansberekeningen. Bijvoorbeeld een kans van 40% op zachter dan normaal, 30% op normaal en 30% op kouder dan normaal. Dit mag je echter niet simpelweg vertalen in: de kans is het grootst op zacht weer. Immers, de kans is 60% dat het niet zacht wordt.

Opvallend is overigens dat het overgrote deel van de weerbedrijfjes die regelmatig in de boulevardpers geciteerd worden met opzienbarende seizoensverwachtingen, zich tegelijk scharen aan de zijde van ‘criticasters’ als het gaat om wereldwijde klimaatverandering door toedoen van de mensheid. Waarschijnlijk geen toeval.

We zitten momenteel bijna op de helft van de wintermaanden december/januari/februari. Tot dusver lijkt het erg veel op de winter-die-geen-winter-was 2006/2007. Natuurlijk kan er altijd nog een fikse vorstinval gaan plaatsvinden. Maar de winter 2011/2012 als geheel zal niet in de boeken komen te staan als streng, laat staan als een horrorwinter.