De toestand

Als weeramateur heb je wat te verduren van de natuur, vooral in de herfst. Afgevallen bladeren verstoppen de regenmeter, spinnen achten een windmeter ideaal om een web aan vast te maken.
Dat laatste gebeurt dit jaar wel erg vroeg. Of het te maken heeft met dagenlang weinig wind of overvloedige neerslag, daarover valt te speculeren. Feit is wel dat bij mij thuis de doorgegeven windsnelheid soms gestaag nul bedraagt, op hetzelfde moment dat buiten toch duidelijk bladeren en takken enthousiast bewegen. Een kijkje naar de windmeter, die meters boven de nok van het dak uitsteekt, laat zien dat de cupjes niet ronddraaien doch slechts een heel klein beetje heen en weer bewegen. Effectief vastgezet dus door een spin: sabotage. Een poosje 4 Beaufort lost het vanzelf op, maar helaas, te weinig wind momenteel.

Blijft niets anders over dan handmatig ingrijpen. Dat betekent: vlizotrap uitschuiven en beklimmen, driedelige bamboehengel in elkaar steken en via klein dakraampje het web te lijf gaan. Met wat mazzel wordt de spin tegelijk enkele meters verplaatst, en anders wacht de volgende dag slechts een herhaling van zetten.

De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) is bezig een nieuw systeem te implementeren, waarbij een unieke identificatie (id) mogelijk is voor alle meteorologische meetstations. Er moet dan één database komen waarin alle stations te vinden zijn.

Alle weerstations die meerdere malen per dag internationaal rapporteren via een SYNOP bulletin, hebben momenteel een WMO-nummer van 5 cijfers; de eerste 2 cijfers zijn daarin de landcode en de laatste 3 het nummer per land. Zo geldt voor Nederland de landcode 06, waarbij bv. het meetstation De Bilt de code 06260 heeft . Maar die landcode is niet altijd uniek: 06 wordt ook gebruikt door Denemarken, België, Luxemburg en Zwitserland. In dit geval is afgesproken dat bijvoorbeeld de nummers 06200 t/m 06399 aan Nederland toebehoren en de nummers 06400 t/m 06499 aan België. Sommige grote landen hebben meer dan 999 stations en daarom niet genoeg aan één landcode van 2 cijfers (bv. Rusland, China, USA); deze hebben derhalve meerdere ‘landcodes’.

Lees verder »

Zes opeenvolgende maanden waren wereldwijd recordwarm, volgens de combi die gegevens combineert van vijf verschillende klimaatreeksen. Natuurlijk heeft dit te maken met een El Niño situatie, waarbij temperaturen gemiddeld wereldwijd wat hoger zijn.
Feit is echter dat elke flinke El Niño hogere temperaturen oplevert dan een vorige, en dat ook in het tegenovergestelde geval (een La Niña) de wereld steeds iets warmer is dan bij de vorige. Aan de zon kan het niet liggen, die is minder actief geworden de laatste jaren. Misschien, heel misschien, zou het iets te maken kunnen hebben met het toegenomen broeikaseffect door extra CO2 in de atmosfeer? Het is maar een suggestie …

Het was groot nieuws, de recente waarneming van zwaartekrachtgolven. Een kilometerslange opstelling van instrumenten op meerdere plaatsen was nodig om de minieme rimpelingen te ‘zien’, maar een der inzichten van Einstein lijkt dan toch te zijn bevestigd. Hoewel uiterst zorgvuldig is gezocht naar mogelijke fouten in de waarnemingen, moet toch de tijd leren of e.e.a. overeind blijft, met name door nieuwe waarnemingen. Soms wordt te snel iets naar buiten gebracht, zoals in 2011 toen neutrino’s sneller dan licht werden ‘ontdekt’. Er bleek helaas een foutje te hebben gezeten in een verbinding.

De mogelijkheid om zwaartekrachtgolven waar te nemen biedt een nieuw ‘zintuig’ om het heelal te beschouwen. Tot nog toe waren we afhankelijk van waarnemingen van elektromagnetische straling. Allereerst zichtbaar licht (eerst ogen, later telescopen); vervolgens straling in allerlei golflengtes die voor onze menselijke zintuigen onzichtbaar, doch wel met apparatuur waarneembaar zijn.

In de pers komen we zowel de term ‘zwaartekrachtgolven’ als ‘zwaartekrachtsgolven’ tegen.  Ze verschillen in een tussen-s. Een controle bij het genootschap Onze Taal leert dat beide spellingen mogen. Helaas komen we ook her en der de term ‘zwaartegolven’ tegen. Die laatste term is volstrekt onjuist in dit verband.

Bij zwaartekrachtgolven (Engels: gravitational waves) gaat het om rimpels in de ruimtetijd, die zorgen voor tijdelijke veranderingen in de zwaartekracht.
Zwaartegolven (Engels: gravity waves) hebben niets met ruimtetijd te maken, enkel met de plaatselijk aanwezige zwaartekracht (en niet met verandering daarin). Zwaartegolven behoren bij vloeistoffen en gassen, en treden met name op in een grensgebied qua dichtheid. Bijvoorbeeld boven zee (watergolven) of in de atmosfeer (zichtbaar in bv. undulatus wolken).

Bij de recente sneeuwstorm (blizzard) die de oostelijke kuststaten van de VS teisterde, zijn volgens diverse bronnen ruim 30 doden gevallen. Ik ben zo vrij die cijfers te betwijfelen. Niet het aantal, maar het toeschrijven aan de sneeuwstorm. Als doodsoorzaak worden genoemd: verkeersongevallen, hartstilstand en onderkoeling.

Eerst verkeersongevallen. In de VS vallen per jaar ruim 32000 doden door verkeersongevallen met motorvoertuigen. Het deel van de VS dat door de sneeuwstorm werd getroffen bevat (bronnen niet eenduidig) 60 tot 80 miljoen mensen, oftewel een kwart of een vijfde van alle inwoners in dat land. Gemiddeld vallen in hetzelfde gebied dus rond de 20 doden per etmaal in het verkeer. Niet veel anders dan er nu zijn gevallen.

Enkele personen hebben een hartstilstand gekregen bij sneeuwruimen. Grote inspanning bij koude vergt het nodige van het hart, dus dat is niet zo bevreemdend, met name als het gaat om bijvoorbeeld oudere personen. Maar zouden dezelfde personen toch niet iets later overleden zijn bij bv. het kloven van hout voor de open haard of het maaien van het gazon?

Enkel de gevallen van onderkoeling (een paar) zijn mijns inziens werkelijk direct toe te schrijven aan de sneeuwstorm. Hoe schrijnend ook voor de nabestaanden, het valt volstrekt in het niets bij de veelal duizenden doden die wereldwijd jaarlijks het gevolg zijn van bv. orkanen, overstromingen, landverschuivingen, aardbevingen.

Blue Marble (blauwe knikker) is een beroemde foto van de aardbol die op 7 december 1972 genomen werd door de bemanning van de Apollo 17, destijds op weg naar de Maan. De foto werd genomen op een afstand van ongeveer 45.000 km.
Tegenwoordig zijn we gewend aan een dagelijkse stroom  van afbeeldingen vanaf weersatellieten. Ze omvatten echter altijd een iets of zelfs veel beperkter deel der aardbol, vanwege hun afstand tot onze planeet. De geostationaire satellieten (vaste plaats boven de evenaar) circuleren op zo’n 38.000 km  hoogte en geven uurlijks (of soms nog frequenter) beelden. De polaire satellieten (met een baan die steeds vlak langs de polen gaat) geven een veel fijner beeld vanaf slechts 850 km hoogte, maar dan slechts eenmaal daags.

Aan deze beelden is sinds kort toegevoegd 12 of 13 keer per dag een foto vanaf een afstand van maar liefst 1.500.000 km. De beelden lijken erg veel op de Blue Marble maar worden nu dagelijks ververst, met een vertraging van enkele dagen. Ze worden genomen vanaf de DSCOVR satelliet die na enige tegenwerking begin 2015 toch nog gelanceerd werd en nu vertoeft op het zogeheten Lagrangepunt L1.

De beelden van DSCOVR zijn hier te vinden.

Afgevaardigden van 196 landen hebben een nieuw klimaatakkoord gesloten in Parijs. Zo is er nu een opvolging gekomen van het Kyoto-verdrag uit 1997, waar dit tussentijds mislukte (o.a. Kopenhagen). Afgesproken is de mondiale temperatuurstijging tot 2 graden te beperken, en liefst nog tot 1,5 graad. Drastische beperking van CO2-uitstoot door fossiele brandstoffen is noodzakelijk.
Helaas zijn er direct kanttekeningen te maken. De door individuele landen bekendgemaakte maatregelen leiden tezamen nog niet tot een beperking van temperatuurstijging van 2 graden, laat staan van 1,5 graad. Verder moet het akkoord in de komende tijd nog goedgekeurd worden door afzonderlijke landen. In het verleden heeft o.a. de VS daarbij dwars gelegen door het Kyoto-protocol niet te ratificeren. En de Tea-Party fractie in de Republikeinse Partij zal ongetwijfeld alles doen om ook nu e.e.a. te saboteren.

Toch zijn er zelfs vanuit de VS positieve berichten te melden. Waar het in het verleden in bv. Texas winstgevend was een boortoren te plaatsen voor oliewinning, is het heden ten dage lucratief windmolens neer te zetten. Het mag dan even duren, maar het gebruik van fossiele brandstoffen zal ten einde lopen.

Het tempo waarin onzin kan worden bedacht en verspreid is altijd groter dan het tempo waarin diezelfde onzin kan worden weerlegd.
Het verschil in tempo is evenredig met de gemiddelde snelheid van communicatie.

Het Engelse bedrijf WeatherAction (Piers Corbyn) heeft in het verleden een aantal keren flink de Nederlandse pers gehaald met nogal gewaagde voorspellingen, onder meer een ‘superstorm‘ en een ‘elfstedentocht‘. Zijn voorspellingen waren altijd enkel tegen betaling beschikbaar, maar vanaf september 2007 werden een half jaar lang maandelijkse voorspellingen als ‘experiment’ op een website ter beschikking gesteld. Daaronder specifieke voorspellingen voor Nederland. Een unieke kans tot enige verificatie.

Hoewel die website inmiddels niet meer bestaat en het om ‘oud koeien’ gaat, kan het geen kwaad e.e.a. nogmaals te boekstaven. Want ook heden ten dage poneert Piers Corbyn nog altijd dat zijn voorspellingen van ‘superieure kwaliteit’ zijn.

(Dit artikel is gebaseerd op bijdragen in 2008 aan het forum van de VWK)

Lees verder »

In de maand maart is het zeeijs in en rond de Arctische oceaan op een maximum, in de maand september op een minimum. Is er een verband tussen beide, oftewel heeft de omvang van het zeeijs op het noordelijk halfrond in de maand maart enige voorspellende waarde voor het minimum een half jaar later? Voor alle duidelijkheid zij gezegd dat we hier beschouwen de zogeheten extent van het zeeijs, de maximale omtrek tot waar het ijs zich uitstrekt (zie hier voor een bespreking van extent versus area).

Metingen per satelliet zijn beschikbaar vanaf 1979. Als we over die periode het minimum (september)  vergelijken met een voorafgaand maximum (maart), lijkt er een duidelijk verband. Een lager maximum correleert zeer goed met een daaropvolgend lager minimum (p-waarde < 0.01, zeer significant).

Lees verder »